Tổng quan về Chỉ số HHI và Phân tích từ Báo cáo Thường niên của Cục Quản lý Cạnh tranh (2021-2023)
1. Hiểu về HHI và Vai trò của nó trong Luật Cạnh tranh tại Việt Nam Chỉ số Herfindahl-Hirschman (HHI)
Ngày 29 tháng 11 năm 2023, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 107/2023/QH15 về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu (“Nghị Quyết 107/2023”). Nghị Quyết 107/2023 sẽ chính thức có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2024 và áp dụng kể từ năm tài chính 2024.
Theo Nghị Quyết 107/2023, đối tượng nộp thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung bao gồm các đơn vị hợp thành của tập đoàn đa quốc gia có doanh thu trong báo cáo tài chính hợp nhất của công ty mẹ tối cao ít nhất 750 triệu euro (“EUR”) trong ít nhất 02 năm trong 04 năm liền kề trước năm tài chính thực hiện việc áp dụng quy định này[1]. Mức thuế suất tối thiểu là 15%.
Nghị Quyết 107/2023 ghi nhận hai quy tắc theo Quy Định Thuế Tối Thiểu Toàn Cầu mà Việt Nam áp dụng để thu thuế doanh nghiệp bổ sung bao gồm (i) Quy tắc về thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn (“Quy tắc QDMTT”) và (ii) Quy tắc về tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu (“Quy tắc IIR”). Số thuế bổ sung sẽ không áp dụng (hoặc được coi bằng 0 (không) khi đáp ứng một số điều kiện nhất định.
Quy tắc QDMTT áp dụng cho đơn vị hợp thành hoặc tập hợp các đơn vị hợp thành của tập đoàn đa quốc gia có thu nhập từ hoạt động kinh doanh tại Việt Nam trong năm tài chính chịu mức thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp thấp hơn 15%.
Quy tắc IIR áp dụng cho công ty mẹ, bao gồm công ty mẹ tối cao, công ty mẹ bị sở hữu một phần hoặc công ty mẹ trung gian, là đối tượng cứ trú về thuế tại Việt Nam, sở hữu trực tiếp hoặc gián tiếp đơn vị hợp thành tại nước ngoài có thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp tại nước đó thấp hơn 15%.
Các cách tính thuế được quy định trong Nghị Quyết 107/2023 nhìn chung phù hợp với các hướng dẫn của Quy Định Thuế Tối Thiểu Toàn Cầu và tương đối phức tạp.
Việc kê khai thuế sẽ được thực hiện như sau[2]:
(i) Tờ khai thuế bao gồm tờ khai thông tin theo Quy Định Thuế Tối Thiểu Toàn Cầu, tờ khai thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung kèm theo bản thuyết minh giải trình chênh lệch do khác biệt giữa các chuẩn mức kế toán tài chính (“Tờ Khai Thuế”).
(ii) Thời hạn nộp Tờ Khai Thuế và nộp thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung được quy định như sau:
+ Đối với Quy tắc QDMTT: chậm nhất là 12 tháng sau ngày kết thúc năm tài chính[3];
+ Đối với Quy tắc IIR: chậm nhất là 18 tháng sau ngày kết thúc năm tài chính năm đầu tiên; đối với các năm tiếp theo, chậm nhất là 15 tháng sau ngày kết thúc năm tài chính[4].
Số thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung trong giai đoạn chuyển tiếp sẽ được miễn/giảm cho các năm tài chính từ ngày 31 tháng 12 năm 2026 trở về trước, (không bao gồm năm tài chính kết thúc sau ngày 30 tháng 6 năm 2028) (“Giai Đoạn Chuyển Tiếp”). Số thuế bổ sung tại một quốc gia cho năm tài chính sẽ được coi là bằng 0 (không) khi đáp ứng một trong các tiêu chí sau đây[5]:
(i) Trong năm tài chính, tập đoàn đa quốc gia có báo cáo lợi nhuận liên quốc gia đạt chuẩn mà tổng doanh thu dưới 10 triệu EUR và lợi nhuận trước thuế thu nhập dưới 01 triệu EUR hoặc lỗ tại quốc gia đó;
(ii) Trong năm tài chính, tập đoàn đa quốc gia có thuế suất thực tế đơn giản trong quốc gia đó tối thiểu bằng 15% cho năm 2023 và năm 2024; 16% cho năm 2025 và 17% cho năm 2026;
(iii) Lợi nhuận (hoặc lỗ) trước thuế thu nhập của tập đoàn đa quốc gia tại quốc gia đó bằng hoặc thấp hơn khoản giảm trừ thu nhập gắn với tài sản hữu hình và lao động được tính theo Quy Định Thuế Tối Thiểu Toàn Cầu đối với các đơn vị hợp thành cư trú tại quốc gia đó theo báo cáo lợi nhuận liên quốc gia;
Thêm vào đó, trong Giai Đoạn Chuyển Tiếp, hành vi vi phạm về khai và nộp Tờ Khai Thuế như phân tích nêu trên sẽ không bị xử phạt vi phạm hành chính về thuế.[6]
Lưu ý: Bản tin này chỉ mang tính chất cập nhật chung và không phải là ý kiến tư vấn của chúng tôi cho một trường hợp cụ thể, tổ chức hoặc bất kỳ cá nhân nào. Nếu quý vị cần thêm thông tin về vấn đề này hoặc sự hỗ trợ chuyên nghiệp từ chúng tôi cho trường hợp cụ thể của mình, vui lòng liên hệ với chúng tôi.
[1] Điều 2.1 Nghị Quyết 107/2023
[2] Điều 6 Nghị Quyết 107/2023
[3] Điều 6.1 Nghị Quyết 107/2023
[4] Điều 6.2 Nghị Quyết 107/2023
[5] Điều 6.6 Nghị Quyết 107/2023
[6] Điều 6.6 (b) Nghị Quyết 107/2023