Thỏa thuận pháp lý đóng vai trò quan trọng trong hệ thống phòng, chống rửa tiền (AML - Anti-Money Laundering) và đã được chính thức đưa vào Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 (AML 2022) của Việt Nam.
Thỏa thuận pháp lý đóng vai trò quan trọng trong hệ thống phòng, chống rửa tiền (AML - Anti-Money Laundering) và đã được chính thức đưa vào Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 (AML 2022) của Việt Nam. Thỏa thuận pháp lý được hiểu là các cơ chế hoặc cấu trúc pháp lý cho phép một bên (bên ủy thác) chuyển quyền kiểm soát hoặc quản lý tài sản cho một bên khác (bên nhận ủy thác) nhằm phục vụ các mục đích tài chính, đầu tư hoặc quản lý tài sản. Đây là một bước tiến lớn trong việc tăng cường minh bạch tài chính và ngăn chặn các hoạt động tài chính bất hợp pháp. Tuy nhiên, có một số khác biệt quan trọng so với tiêu chuẩn của Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính (FATF - Financial Action Task Force) và cách thực thi AML tại Hoa Kỳ.
✔ Thu thập và lưu trữ thông tin về bên ủy thác, bên nhận ủy thác, người thụ hưởng, các bên liên quan và chủ sở hữu hưởng lợi cuối cùng (UBO - Ultimate Beneficial Owner).
✔ Cung cấp thông tin cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền, bao gồm Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (SBV - State Bank of Vietnam), Cục Phòng, chống rửa tiền (AMLD - Anti-Money Laundering Department) và các cơ quan điều tra khi có yêu cầu.
✔ Cung cấp thông tin cho tổ chức tài chính và tổ chức, cá nhân kinh doanh phi tài chính trong quá trình thiết lập và duy trì quan hệ kinh doanh liên quan đến tài sản được ủy thác.
✔ Lưu trữ dữ liệu tối thiểu 5 năm sau khi kết thúc thỏa thuận pháp lý để đảm bảo tuân thủ và phục vụ thanh tra, điều tra.
Mục tiêu của quy định này là tăng cường tính minh bạch trong giao dịch tài chính liên quan đến thỏa thuận pháp lý và ngăn chặn việc sử dụng các cơ chế này để che giấu tài sản hoặc thực hiện hành vi rửa tiền.
Về phạm vi điều chỉnh:
• FATF quy định áp dụng cho ủy thác (Trusts) và các thỏa thuận pháp lý tương tự tại các quốc gia theo hệ thống Thông luật (Common Law).
• Luật AML 2022 của Việt Nam chỉ điều chỉnh thỏa thuận pháp lý có bản chất tương tự ủy thác, nhưng chỉ áp dụng đối với các thỏa thuận theo pháp luật nước ngoài.
• Hoa Kỳ công nhận ủy thác (Trusts) và các cơ chế tương tự, đồng thời yêu cầu báo cáo chủ sở hữu hưởng lợi cuối cùng (UBO) theo Đạo luật Minh bạch Doanh nghiệp (CTA - Corporate Transparency Act).
Về quyền sở hữu và quản lý tài sản:
• Trong hệ thống Thông luật (Common Law) như Hoa Kỳ và Anh, bên nhận ủy thác (Trustee) có quyền sở hữu hợp pháp đối với tài sản ủy thác và chịu trách nhiệm quản lý.
• Ở Việt Nam, bên nhận ủy thác chỉ có quyền quản lý tài sản, không có quyền sở hữu hoàn toàn.
• Tại Hoa Kỳ, bên nhận ủy thác (Trustee) phải tuân thủ các nghĩa vụ nhận diện khách hàng (KYC - Know Your Customer) và báo cáo AML theo Mạng lưới Thực thi Tội phạm Tài chính (FinCEN - Financial Crimes Enforcement Network).
Về minh bạch thông tin và giám sát:
• FATF yêu cầu các quốc gia thiết lập hệ thống đăng ký tập trung về ủy thác (Trusts) và người thụ hưởng.
• Luật AML 2022 của Việt Nam chưa có hệ thống đăng ký tập trung, chỉ yêu cầu bên nhận ủy thác tự lưu trữ thông tin và cung cấp khi có yêu cầu.
• Hoa Kỳ áp dụng Đạo luật Minh bạch Doanh nghiệp (CTA - Corporate Transparency Act) để công khai thông tin về ủy thác (Trusts) và đảm bảo xác định rõ chủ sở hữu hưởng lợi cuối cùng (UBO).
Về nghĩa vụ báo cáo:
• Bên nhận ủy thác (Trustee) tại các quốc gia theo FATF phải báo cáo giao dịch đáng ngờ (STR - Suspicious Transaction Report) cho cơ quan AML quốc gia.
• Tại Việt Nam, bên nhận ủy thác phải cung cấp thông tin theo yêu cầu của Ngân hàng Nhà nước (SBV), AMLD và các cơ quan thực thi pháp luật.
• Ở Hoa Kỳ, bên nhận ủy thác (Trustee) và các tổ chức tài chính phải báo cáo các hoạt động đáng ngờ (SAR - Suspicious Activity Report) và tuân thủ quy định của FinCEN.
Nhận xét về sự khác biệt
Việt Nam đã tiếp thu nguyên tắc minh bạch của FATF, nhưng không công nhận hoặc điều chỉnh ủy thác (Trusts) như các nước theo Thông luật (Common Law) như Hoa Kỳ, Anh, Singapore.
Không giống như Hoa Kỳ, nơi ủy thác (Trusts) phải công khai chủ sở hữu hưởng lợi cuối cùng (UBO) thông qua FinCEN, Luật AML 2022 của Việt Nam chỉ áp dụng đối với các thỏa thuận pháp lý được thiết lập theo pháp luật nước ngoài.
Việt Nam chưa thiết lập hệ thống đăng ký tập trung cho thỏa thuận pháp lý, trong khi Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu đã triển khai hệ thống giám sát chặt chẽ về UBO.
Tác động đối với ngân hàng & tổ chức tài chính:
✔ Phải thực hiện thẩm định nâng cao (EDD - Enhanced Due Diligence) đối với giao dịch liên quan đến thỏa thuận pháp lý.
✔ Yêu cầu bên nhận ủy thác cung cấp thông tin đầy đủ trước khi phê duyệt giao dịch.
Tác động đối với công ty luật & kiểm toán:
✔ Luật sư tư vấn về ủy thác tài sản phải xác minh nguồn gốc tài sản và người thụ hưởng để giảm thiểu rủi ro AML.
✔ Kiểm toán viên phải đánh giá rủi ro tuân thủ AML đối với các công ty sử dụng thỏa thuận pháp lý.
Tác động đối với nhà đầu tư & doanh nghiệp nước ngoài:
✔ Bất kỳ tổ chức nước ngoài nào sử dụng thỏa thuận pháp lý tại Việt Nam phải đảm bảo minh bạch nguồn vốn và công bố chủ sở hữu hưởng lợi cuối cùng (UBO) khi giao dịch với tổ chức tài chính.
Kết luận: Việt Nam đã siết chặt kiểm soát AML nhưng vẫn giữ sự linh hoạt. Doanh nghiệp, tổ chức tài chính và nhà đầu tư nước ngoài cần cập nhật ngay các quy định này để đảm bảo tuân thủ AML và tránh rủi ro pháp lý trong các giao dịch tài chính tại Việt Nam.
Năm 2025 dự báo sẽ là một năm đầy thách thức cho nền kinh tế Việt Nam, với dòng vốn đầu tư nước ngoài suy giảm, chính sách tài chính thắt chặt và áp lực tuân thủ pháp lý gia tăng
Ngày 31/12/2024, Chính phủ đã ban hành Nghị định 180/2024/NĐ-CP (“Nghị Định 180”) quy định chính sách giảm GTGT theo Nghị quyết 174/2024/QH15 của Quốc hội.
Tuân thủ hoạt động cung cấp thông tin xuyên biên giới, kho ứng dụng, trò chơi và mạng xã hội theo Nghị định mới
Vào ngày 4 tháng 11 năm 2024, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã ban hành Quyết định số 2544/
